I. Các nhân tố tự nhiên
– Tài nguyên thiên nhiên của nước ta đa dạng, tạo cơ sở nguyên liệu, nhiên liệu và năng lượng để phát triển cơ cấu công nghiệp đa ngành. Các nguồn tài nguyên có trữ lượng lớn là cơ sở để phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm.

Hình 11.1. Sơ đồ về vai trò của nguồn tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển một số ngành công nghiệp trọng điểm ở nước ta

– Sự phân bố tài nguyên trên lãnh thổ tạo các thế mạnh khác nhau của các vùng.
Ví dụ: Trung du và miền núi Bắc Bộ có thế mạnh nổi bật về công nghiệp khai khoáng, công nghiệp năng lượng (than, thuỷ điện, nhiệt điện).

II. Các nhân tố kinh tế – xã hội
1. Dân cư và lao động
– Nước ta có số dân đông, sức mua đang tăng lên, thị hiếu cũng có nhiều thay đổi, vì thế thị trường trong nước ngày càng được chú trọng trong phát triển công nghiệp.
– Nguồn lao động dồi dào và có khả năng tiếp thu khoa học kĩ thuật, tạo điểu kiện phát triển các ngành công nghiệp cần nhiều lao động và cả một số ngành công nghệ cao. Đây cũng là một điều kiện hấp dẫn đầu tư nước ngoài vào công nghiệp.

2. Cơ sở vật chất – kĩ thuật trong công nghiệp và cơ sở hạ tầng.
– Nhìn chung, trình độ công nghệ của ngành công: nghiệp nước ta còn thấp, hiệu quả sử dụng thiết bị chưa cao, mức tiêu hao năng lượng và nguyên vật liệu còn lớn. Cơ sở vật chất kĩ thuật chưa đồng bộ và chi phân bố tập trung ở một số vùng.
– Cơ sở hạ tầng giao thông vận tải, bưu chính viễn thông, cung cấp điện, nước,… đang từng bước được cải thiện, nhất là ở các vùng kinh tế trọng điểm, vì thế đã góp phần thúc đẩy sự phát triển công nghiệp ở những vùng này.

3. Chính sách phát triển công nghiệp
– Chính sách phát triển công nghiệp ở nước ta thay đổi qua các thời kì lịch sử, có ảnh hưởng lâu dài tới sự phát triển và phân bố công nghiệp. Trước hết là chính sách công nghiệp hoá và các chính sách đầu tư phát triển công nghiệp.
– Trong giai đoạn hiện nay, chính sách công nghiệp đã gắn liền với việc phát triển kinh tế nhiều thành phần, khuyến khích đầu tư ngoài nước và trong nước, đổi mới cơ chế quản lí kinh tế, đổi mới chính sách kinh tế đối ngoại.

4.Thị truờng
– Công nghiệp chỉ có thể phát triển khi chiếm lĩnh được thị trường. Hàng công nghiệp nước ta có thị trường trong nước khá rộng lớn, nhưng ngay tại thị trường này cũng đang bị cạnh tranh ngày càng quyết liệt bởi hàng ngoại nhập.
– Hàng công nghiệp nước ta có những lợi thế nhất định trong xuất khẩu sang thị trường các nước công nghiệp phát triển, nhưng còn hạn chế về mẫu mã, chất lượng,…
– Sức ép cùa thị trường đã và đang làm cho cơ cấu công nghiệp trở nên đa dạng, linh hoạt hơn.

 

TRẢ LỜI CÂU HỎI LIÊN QUAN

? (trang 39 SGK Địa lý 9) Dựa vào bản đồ Địa chất – khoáng sản (trong Atlat Địa lí Việt Nam) hoặc bản đổ Địa lí tự nhiên Việt Nam và kiến thức đã học, nhận xét về ảnh hưởng của phân bố tài nguyên khoáng sản tới phân bố một số ngành công nghiệp trọng điểm.
Các em xem tại đây!

? (trang 41 SGK Địa lý 9) Thị trường có ý nghĩa như thế nào đối với phát triển công nghiệp.
-Thị trường có mối quan hệ trực tiếp với sản xuất công nghiệp.
– Thị trường hay nhu cầu của con người luôn luôn thay đổi nên hoạt động công nghiệp phải có tính linh hoạt để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

 

? (trang 41 SGK Địa lý 9) Hãy sắp xếp các nhân tố tự nhiên và kinh tế – xã hội (được nêu trong bài) tương ứng với các yếu tố đầu vào và đầu ra ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp.

+ Yếu tố đầu vào:
– Nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng.
– Lao động
– Cơ sở vật chất
– Tiến bộ khoa học kĩ thuật
– Đường lối chính sách nhà nước.
+ Yếu tố đầu ra:
– Thị trường trong nước
– Thị trường nước ngoài.

 

? (trang 41 SGK Địa lý 9) Hãy phân tích ý nghĩa của việc phát triển nông, ngư nghiệp đối với ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm.
+ Tạo nguồn nguyên liệu để phát triển công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm.
Ví dụ:
– Mía cho công nghiệp đường mía.
– Chè, cà phê cho công nghiệp chế biến chè, cà phê
– Bò thịt, bò sữa cho ngành sản xuất thịt hộp, sữa hộp…
– Cá, tôm… cho công nghiệp chế biến thủy sản.
+ Việc phát triển các vùng chuyên canh trong nông, lâm, ngư nghiệp tạo điều kiện cho công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm phát triển ổn định và có điều kiện đa dạng hóa sản phẩm.

 

? (trang 40 SGK Địa lý 9) Việc cải thiện hệ thống đường giao thông có ý nghĩa như thế nào với phát triển công nghiệp.