1. Sông và lượng nước của sông
a. Sông
– Sông là dòng chảy tự nhiên thường xuyên, tương đối ổn định trên bề mặt thực địa.
– Nguồn cung cấp nước cho sông: mưa, nước ngầm, băng tuyết tan.
– Là diện tích đất đai cung cấp thường xuyên cho sông gọi là: Lưu vực sông.
– Sông chính cùng với phụ lưu, chi lưu hợp thành hệ thống sông.
b. Lượng nước của sông
– Lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một địa điểm trong 1 giây (m3/s)
– Lượng nước của một con sông phụ thuộc vào diện tích lưu vực và nguồn cung cấp nước.
– Thủy chế sông: Là nhịp điệu thay đổi lưu lượng của một con sông trong một năm.
– Đặc điểm của một con sông thể hiện qua lưu lượng và chế độ chảy của nó.

Hinh 59. Hệ thống sông và lưu vực sông

2. Hồ
– Hồ là khoảng nước đọng tương đối sâu và rộng trong đất liền.
– Có 2 loại hồ:
+ Hồ nước mặn
+ Hồ nước ngọt.
– Nguồn gốc hình thành khác nhau.
+ Hồ vết tích của các khúc sông (Hồ Tây)
+ Hồ miệng núi lửa (Biển Hồ, Gia Lai)
– Hồ nhân tạo (phục vụ thủy điện)
– Tác dụng của hồ: Điều hòa dòng chảy, tưới tiêu, giao thông, phát điện…
– Tạo các phong cảnh đẹp, khí hậu trong lành, phục vụ nhu cầu an dưỡng, nghỉ ngơi, du lịch.
Ví dụ: Hồ Lăk (Đăk Lăk), Hồ Than Thở (Đà Lạt), Hồ Tây (Hà Nội), hồ Gươm (Hà Nội)…

TRẢ LỜI CÂU HỎI LIÊN QUAN

? (trang 70 SGK Địa lý 6) Theo em, lưu lượng nước của một con sông lớn hay nhỏ phụ thuộc vào những điều kiện nào?
Lưu lượng nước của một con sông phụ thuộc chủ yếu vào diện tích lưu vực và nguồn cung cấp nước.

? (trang 71 SGK Địa lý 6) Qua bảng Lưu vực và tổng lượng nước của sông Hồng và sông Mê Công (trang 71 SGK Địa lý 6), hãy so sánh lưu vực và tổng lượng nước của sông Mê Công và sông Hồng.
Lưu vực và tổng lượng nước sông Mê Công đều lớn hơn sông Hồng hơn 4 lần, do vậy diện tích lưu vực càng lớn thì tổng lượng nước càng lớn.

? (trang 71 SGK Địa lý 6) Bằng những hiểu biết thực tế, em hãy cho ví dụ về những lợi ích của sông.
– Cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp.
– Phát triển giao thông đường thuỷ.
– Cho phép khai khác các nguồn lợi thuỷ sản.
– Tạo môi trường nuôi trồng thuỷ sản.
– Điều hoà nhiệt độ.
– Tạo cảnh quan mội trường…

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Căn cứ vào tính chất của nước, em hãy cho biết trên thế giới có mấy loại hồ?
Căn cứ vào tính chất của nước, trên thế giới có hai loại hồ:
+ Hồ nước mặn.
+ Hồ nước ngọt.

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Em hãy nêu tên một số hồ nhân tạo mà em biết. Các hồ này có tác dụng gì?
– Một số hồ nhân tạo ở Việt Nam: Hồ Ayun Hạ, hồ Cấm Sơn, hồ Dầu Tiếng, hồ Định Bình, hồ Hòa Bình, hồ Phú Ninh, hồ Suối Hai, hồ Thác Bà, hồ Tuyền Lâm…
– Tác dụng của các hồ nhân tạo:
+ Điều hoà dòng chảy, tưới tiêu, phát điện, nuôi trồng thuỷ sản.
+Tạo cảnh đẹp, có khí hậu trong lành, phục vụ an dưỡng, nghỉ ngơi du lịch.

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Thế nào là hệ thống sông, là lưu vực sông?
– Lưu vực sông: Là diện tích đất đai cung cấp thường xuyên cho sông.
– Hệ thống sông: Sông chính cùng với phụ lưu, chi lưu hợp thành hệ thống sông.

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Sông và hồ khác nhau như thế nào?
– Sông: Dòng nước tự nhiên tương đối lớn, chảy thường xuyên trên mặt đất, thuyền bè có thể đi lại trên đó được.
– Hồ: Vùng trũng sâu chứa nước tương đối lớn ở trong đất liền.
=>Như vậy, điểm khác nhau cơ bản giữa sông và hồ là: Sông có nước lưu thông thành dòng chảy. Hồ là nơi nước tập trung.

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Em hiểu thế nào là tổng lượng nước trong mùa cạn và tổng lượng nước trong mùa lũ của một con sông?
– Tổng lượng nước trong mùa cạn của một con sông là lượng nước tổng cộng của con sông đó trong các tháng mùa cạn.
– Tổng lượng nước trong mùa lũ của một con sông là lượng nước tổng cộng của các tháng mùa mưa.

? (trang 72 SGK Địa lý 6) Dựa vào bảng ở trang 71 SGK Địa lý 6, hãy tính và so sánh tổng lượng nước (bằng m3) của sông Hồng và sông Mê Công trong mùa cạn và mùa lũ. Vì sao có sự chênh lệch đó?

Lưu vực và tổng lượng nước của sông Hồng và sông Mê Công

Tiêu chí	Sông Hồng	Sông Mê Công
Lưu vực (km2)	143.700	795.000
Tổng lượng nước (tỉ m3/năm)	120	507
Tổng lượng nước mùa cạn (%)	25	20
Tổng lượng nước mùa lũ (%)	75	80

Cách tính tổng lượng nước (bằng m3) của sông Hồng và sông Cửu Long:
+ Trước hết, xem Tổng lượng nước là 100%
Sông Hồng:
+ Tổng lượng nước mùa cạn của sông Hồng = (25 x 120) / 100 = 30 tỉ m3.
+ Tổng lượng nước mùa lũ của sông Hồng = (75 x 120) / 100 = 90 tỉ m3 (hoặc: 120 – 30 = 90 tỉ m3)
Sông Mê Công:
+ Tổng lượng nước mùa cạn của sông Mê Công = (20 x 507) / 100 = 101,4 tỉ m3.
+ Tổng lượng nước mùa lũ của sông Mê Công = (80 x 507) / 100 = 405,6 tỉ m3 (hoặc: 507 – 101,4 = 405,6 tỉ m3).
=>Sự chênh lệch trên là do lưu vực của sông Mê Công (795.00 km2) lớn hơn nhiều lưu vực sông Hồng (143.700 km2).